აფლატოქსინები ფარული საფრთხე სურსათში

დღეს Food Safety Alliance ისაუბრებს აფლატოქსინებზე და ფარულ საფრთხეებზე სურსათში. როდესაც ჩვენ ვფიქრობთ სურსათის უვნებლობის საფრთხეებზე, ჩვენ ხშირად წარმოვიდგენთ ცუდ ჰიგიენას, ვადაგასულ პროდუქციას ან ფიზიკურ შეუსაბამობას. მაგრამ ერთ-ერთი ყველაზე საშიში საფრთხე შეუიარაღებელი თვალით უხილავია და შეიძლება არსებობდეს ერთი შეხედვით უსაფრთხო საკვებშიც კი. ეს საფრთხე არის aflatoxin-ტოქსიკური ნივთიერება რომელიც წარმოქმნის გარკვეული სახის ობს. მიუხედავად იმისა, რომ მიკროსკოპულია, აფლატოქსინები ჯანმრთელობის სერიოზულ რისკებს წარმოადგენენ და მოითხოვენ სტრატეგიული კონტროლის ზომებს, განსაკუთრებით სურსათის უვნებლობის სისტემებში, როგორიცაა HACCP (საფრთხის ანალიზი და კრიტიკული საკონტროლო წერტილები).

რა არის აფლატოქსინები?

აფლატოქსინები ბუნებრივად გვხვდება მიკოტოქსინებში, რომლებიც წარმოიქმნება ფორმების მიერ, ძირითადად Aspergillus flavus და Aspergillus parasiticus. ეს ფორმები იზრდება თბილ და ტენიან პირობებში, განსაკუთრებით პროდუქციის შეუსაბამო შენახვის გარემოში.

არსებობს რამდენიმე სახის აფლატოქსინი, რომლებიც ყველაზე მეტად მოქმედებს სურსათის უვნებლობაზე:

• აფლატოქსინი B1-ყველაზე ტოქსიკური და გავრცელებული
• აფლატოქსინი B2
• აფლატოქსინი G1
• აფლატოქსინი G2
• Aflatoxin M1-გვხვდება რძეში, როდესაც პირუტყვი მოიხმარს დაბინძურებულ საკვებს.

რომელ პროდუქტებში შეიძლება იყოს აფლატოქსინები?

აფლატოქსინები აბინძურებენ სასოფლო-სამეურნეო პროდუქტების ფართო სპექტრს, განსაკუთრებით იგი გვხვდება:

1. მარცვლეულში (სიმინდი, ხორბალი, ბრინჯი, ქერი)
2. თხილში (განსაკუთრებით არაქისი, ნუში, ფისტა)
3. სანელებლებში (ჩილი, შავი პილპილი)
4. ჩირში
5. რძეში და რძის პროდუქტებში (აფლატოქსინ M1-ის მეშვეობით)

დაბინძურება შეიძლება მოხდეს მიწოდების ჯაჭვის ნებისმიერ ეტაპზე: მოსავლის აღებამდე (მინდორში) და მოსავლის აღების შემდეგ (გაშრობის, შენახვისა და ტრანსპორტირების დროს), განსაკუთრებით ტროპიკულ და სუბტროპიკულ კლიმატში. შენახვის ცუდი პირობები – როგორიცაა მაღალი ტენიანობა, ცუდი ვენტილაცია ან მავნებლების უკონტროლობა – დაბინძურებას უფრო მეტად იწვევს.

რატომ არის აფლატოქსინები საშიში?

აფლატოქსინები ძალიან ტოქსიკური და კანცეროგენულია. მცირე დოზებითაც კი, ხანგრძლივმა მოხმარებამ შეიძლება დამანგრეველი გავლენა მოახდინოს ადამიანის ჯანმრთელობაზე:

ჯანმრთელობის ძირითადი რისკები მოიცავს:

• ღვიძლის კიბო-აფლატოქსინი B1-ს მიერ კლასიფიცირებულია, როგორც 1 ჯგუფის კანცეროგენი.
• მწვავე აფლატოქსიკოზი-იშვიათი, მაგრამ მძიმე მოწამვლა, რომელმაც შეიძლება გამოიწვიოს ღვიძლის უკმარისობა და ფატალური შედეგი.
• იმუნური სისტემის დასუსტება-რაც სხეულს უფრო დაუცველს ხდის ინფექციების მიმართ.
• შეფერხებული ზრდა-დაბინძურებული საკვების საშუალებით გამოვლენილ ბავშვებში.

იმის გამო, რომ აფლატოქსინები შეიძლება დაგროვდეს ორგანიზმში, დაბალი დონის მუდმივი ზემოქმედება საზოგადოებრივი ჯანმრთელობის სერიოზული რისკია, განსაკუთრებით იმ ქვეყნებში, სადაც ძირითადი საკვები დაუცველია დაბინძურების მიმართ.

აფლატოქსინები და HACCP: პრევენციული მიდგომა

საკვების მიწოდების ჯაჭვში აფლატოქსინების გასაკონტროლებლად, პრევენცია არის მთავარი-და სწორედ აქ თამაშობს გადამწყვეტ როლს HACCP-ი. ამიტომაც აუცილებელია კვების ბიზნეს ოპერატორს ქონდეს შესაბამისი ცოდნა ჰასპის დანიშნულებაზე და მნიშვნელობაზე.

HACCP-ი არის სურსათის უვნებლობის მართვის სისტემა, რომელიც ხელს უწყობს საფრთხეების იდენტიფიცირებას, შეფასებას და კონტროლს, მათ შორის ქიმიური საფრთხეების, როგორიცაა აფლატოქსინები.

აფლატოქსინით დაბინძურების პრევენცია

აქ მოცემულია რამდენიმე პრაქტიკული ნაბიჯი კვების ბიზნესისა და მომწოდებლებისთვის აფლატოქსინის დაბინძურების თავიდან ასაცილებლად:

• მოსავლის აღება საჭირო დროს, რათა თავიდან იქნას აცილებული ზედმეტი მომწიფება და ობის გაზრდილი რისკი
• ტენიანობის კონტროლი (შეამცირეთ ტენიანობა <13% – მდე)
• პროდუქტების შენახვა გრილ, მშრალ და კარგად ვენტილირებად პირობებში
• საჭიროების შემთხვევაში აერაციის და ფუმიგაციის გამოყენება
• მავნებლების კონტროლი, რომლებიც აზიანებენ კულტურებს და საშუალებას აძლევენ ობის ზრდას
• თანამშრომლობა სანდო მომწოდებლებთან, რომლებიც ატარებენ რეგულარულ ტესტირებას და კონტროლს
• რეგულარული აფლატოქსინის ტესტირება, როგორც ხარისხის კონტროლის პროგრამების ნაწილი

შეჯამება

აფლატოქსინები სურსათის უვნებლობის სერიოზული საფრთხეა, რომელიც მოითხოვს მკაცრ კონტროლს საკვების მიწოდების ჯაჭვში. მიუხედავად იმისა, რომ მომხმარებლებმა შეიძლება ვერ დაინახონ რისკი, მწარმოებლებმა, გადამამუშავებლებმა და სურსათის უვნებლობის პროფესიონალებმა უნდა გამოიჩინონ სიფხიზლე. ძლიერი HACCP-ის სისტემის დანერგვა, სათანადო შენახვის, ტესტირების და მომწოდებლის კონტროლმა კომბინაციაში, მნიშვნელოვნად უნდა შეამციროს აფლატოქსინით საკვების  დაბინძურება.

გახსოვდეთ: სურსათის უვნებლობა არ არის მხოლოდ ის, რასაც ხედავთ — ის ასევე ეხება იმას, რაც არ შეგიძლიათ დაინახოთ. აფლატოქსინების მართვის პროაქტიული და მეცნიერებაზე დაფუძნებული მიდგომა იცავს როგორც საზოგადოებრივ ჯანმრთელობას, ასევე ბიზნესის მთლიანობას და მის რეპუტაციას.