კონსერვანტები საკვებში

ოდესმე დაინტერესებულხართ, თუ როგორ შეუძლია თქვენს საყვარელ საჭმელს დიდი ხნის განმავლობაში იყოს უვნებელი? ან რატომ შეიძლება შევინახოთ დაკონსერვებული საკვები თვეების განმავლობაში გაფუჭების გარეშე? კონსერვანტები საკვებში-არის ჩვენი დღევანდელი თემა და Food Safety Alliance დღეს გაგიმხელთ ყველა საიდუმლოს. ეს დანამატები აუცილებელია თანამედროვე საკვების წარმოებაში საკვების უსაფრთხო, არომატული და ხანგრძლივი შენახვისთვის. მაგრამ არის თუ არა კონსერვანტი ყოველთვის კარგი ჩვენი ჯანმრთელობისთვის?

რა არის კონსერვანტები და რატომ გამოიყენება ისინი?

საკვების კონსერვანტები არის ნივთიერებები, რომლებიც ემატება საკვებს ბაქტერიების, ობის ან დაჟანგვის შედეგად გამოწვეული გაფუჭების შესანელებლად. ისინი ხელს უწყობენ საკვების შენარჩუნებას უფრო დიდხანს, ინარჩუნებენ მის ფერს და ტექსტურას და ხელს უშლიან საშიში მიკრობების ზრდას. კონსერვანტები შეიძლება იყოს ბუნებრივი, როგორიცაა მარილი და ძმარი, ან სინთეზური, როგორიცაა ნიტრატები და ბენზოატები.

კონსერვანტების საერთო ტიპები:

1. ანტიმიკრობული კონსერვანტები – აჩერებენ ბაქტერიების, ობის და საფუარის ზრდას (მაგ., სორბინის მჟავა, ნატრიუმის ბენზოატი, სულფიტები).
2. ანტიოქსიდანტები – თავიდან აცილებენ საკვებს ცხიმებს და ზეთებს (მაგ., ვიტამინი C, BHT, BHA).
3. დუღილის ქვეპროდუქტები – ბუნებრივად წარმოქმნილი ნაერთები, როგორიცაა რძემჟავა და ალკოჰოლი, რომლებიც ახანგრძლივებენ შენახვის ვადას.

კონსერვანტების დადებითი და უარყოფითი მხარეები

საკვების წარმოებაში არსებული ნივთების უმეტესობის მსგავსად, კონსერვანტებს აქვთ როგორც დადებითი, ასევე უარყოფითი მხარეები. განვიხილოთ ორივე მხარე:

დადებითი

1. სურსათის უვნებლობა – კონსერვანტები ხელს უშლიან საშიში ბაქტერიების ზრდას, როგორიცაა სალმონელა და ლისტერია, რაც ამცირებს საკვებით გადამდები დაავადებების რისკს.
2. გახანგრძლივებული შენახვის ვადა კონსერვანტები ხელს უშლიან საკვების სწრაფად გაფუჭებას, საკვების ნარჩენების შემცირებას და ფინანსების დაზოგვას.
3. მოხერხებულობა –კონსერვირებული საკვები აადვილებს საკუჭნაო საკვების შენახვას და ხელმისაწვდოს ხდის მზა საკვების არსებობას ნებისმიერ დროს .
4. საკვები ნივთიერებების შენარჩუნება- ზოგიერთი კონსერვანტი, როგორიცაა ასკორბინის მჟავა (ვიტამინი c), ხელს უწყობს საკვებში კვებითი ღირებულების შენარჩუნებას.

უარყოფითი:

1. ჯანმრთელობის პრობლემები – ზოგიერთი სინთეზური კონსერვანტი, როგორიცაა ნიტრატები, დაკავშირებულია ჯანმრთელობის პოტენციურ რისკებთან ზედმეტად მოხმარებისას.
2. ალერგიული რეაქციები – ზოგიერთი ადამიანი მგრძნობიარეა სულფიტების მიმართ, რომლებიც გვხვდება ჩირში და ღვინოში, რამაც შეიძლება გამოიწვიოს რესპირატორული პრობლემები.
3. ხელოვნური ინგრედიენტები – ზოგიერთი კონსერვანტი შეიძლება არ იყოს საჭირო, მაგრამ გამოიყენება დამუშავებული საკვების გარეგნობისა და შენახვის სტაბილურობის გასაუმჯობესებლად.
4. დამუშავებული საკვების პოტენციური ჭარბი მოხმარება -შენარჩუნებულ საკვებზე ზედმეტმა დამოკიდებულებამ შეიძლება გამოიწვიოს დიეტა, რომელსაც აკლია ახალი, საკვები ნივთიერებებით მდიდარი ნივთიერებები.

როგორ წავიკითხოთ საკვების ეტიკეტები სწორად

საკვების ეტიკეტების სწორად წაკითხვა დაგეხმარებათ ჯანსაღი არჩევანის გაკეთებაში და ზედმეტი დანამატების თავიდან აცილებაში. აი რა უნდა ვიცოდეთ:

• შეამოწმეთ ინგრედიენტების სია – საერთო კონსერვანტები მოიცავს ნატრიუმის ბენზოატს, ნიტრატებს, სორბინის მჟავას და BHA/BHT.
• ელექტრონული ნომრების იდენტიფიცირება- ევროპაში კონსერვანტები ჩამოთვლილია როგორც E200-E299. თუ ხედავთ ელექტრონული ნომრების გრძელ სიას, საკვები ზედმეტად დამუშავებულია.
• მოიძიეთ ბუნებრივი ალტერნატივები – ზოგიერთი პროდუქტი ხელოვნური კონსერვანტების ნაცვლად იყენებს მარილს, ძმარს ან ლიმონის წვენს.
• ფრთხილად იყავით ფარული კონსერვანტების მიმართ – “ჯანსაღი” საკვებიც კი, როგორიცაა გრანოლას ბარები ან არომატიზებული იოგურტები, შეიძლება შეიცავდეს კონსერვანტებს.

კონსერვანტები, HACCP და საკვებით გადამდები დაავადებების პრევენცია

HACCP (საფრთხის ანალიზი და კრიტიკული საკონტროლო წერტილები) არის სურსათის უვნებლობის მართვის სისტემა, რომელიც შექმნილია დაბინძურებისა და საკვებით გადამდები დაავადებების თავიდან ასაცილებლად. კონსერვანტების კონტროლის დიდ როლს ასრულებს HACCP—ის სისტემა მიკრობული რისკების კონტროლით.

როგორ ავიცილოთ თავიდან საკვებით გამოწვეული დაავადებები?

1.  სათანადო შენახვა – კონსერვანტების მქონე საკვებიც კი სწორად უნდა ინახებოდეს გაფუჭების თავიდან ასაცილებლად.
2. შეამოწმეთ ვადის გასვლის თარიღები – კონსერვანტები მხოლოდ ანელებს გაფუჭებას; ისინი საკვებს სამუდამოდ არ ინახავენ და იცავენ გაფუჭებისგან.
3. შეინარჩუნეთ დაბალანსებული დიეტა- შეამცირეთ დამუშავებული საკვების მირთმევა და პრიორიტეტი მიანიჭეთ ახალ, მთლიან ინგრედიენტებს.
4. დაიცავით HACCP-ის სისტემის მითითებები – სათანადო ჰიგიენა, ტემპერატურის კონტროლი და მონიტორინგი საკვების დაბინძურების თავიდან ასაცილებლად.

შეჯამება

კონსერვანტები მნიშვნელოვან როლს ასრულებენ სურსათის უვნებლობაში და ნარჩენების შემცირებაში, მაგრამ ისინი ზომიერად უნდა იქნას გამოყენებული. საკვების ეტიკეტების წაკითხვის სწავლა და ბუნებრივი ალტერნატივების არჩევა, როდესაც ეს შესაძლებელია, დაგეხმარებათ დაბალანსებული, ჯანსაღი დიეტის შენარჩუნებაში.

HACCP-ის პრინციპების ინტეგრირებით, ახალი საკვების პრიორიტეტებით და ინფორმირებული არჩევანის გაკეთებით, შეგიძლიათ ისარგებლოთ საკვების შენარჩუნების უპირატესობებით თქვენი ჯანმრთელობის შელახვის გარეშე.

გსურთ გაიგოთ მეტი?
გამოიწერეთ ჩვენი ყოველკვირეული სიახლეები და იყავით მუდამ ინფორმირებულები!