გენმოდიფიცირებული პროდუქტი-GMO

გენმოდიფიცირებული ორგანიზმები (გმო) ბოლო წლებში ინტენსიური დებატებისა და დისკუსიის თემაა. მათი პოტენციური რისკები და გავლენა ადამიანის ჯანმრთელობაზე ძალიან მნიშვნელოვანია. თუ რას ნიშნავს პროდუქცია უნდა იყოს “თავისუფალი GMO-სგან” დღეს Food safety alliance-ს ბლოგში ვისაუბრებთ.

რა არის გმო?

გმო-ები ეხება ორგანიზმებს, რომელთა გენეტიკური მასალა შეიცვალა გენეტიკური ინჟინერიის ტექნიკის გამოყენებით. ეს ცვლილებები, როგორც წესი, ხდება სასურველი თვისებების შესატანად, როგორიცაა მავნებლების მიმართ მდგრადობის გაზრდა, მოსავლის გაუმჯობესება ან კვების ღირებულების გაუმჯობესება. მიუხედავად იმისა, რომ გმო-ები ფართოდ არის მიღებული სოფლის მეურნეობასა და სურსათის წარმოებაში, გაჩნდა რისკი მათი პოტენციური რისკების შესახებ ადამიანის ჯანმრთელობისა და გარემოსთვის.

რას ნიშნავს “გმო-სგან თავისუფალი”?
როდესაც პროდუქტი ეტიკეტირებულია როგორც “გმო-სგან თავისუფალი” ან “არა-გმო”, ეს ნიშნავს, რომ მის წარმოებაში გამოყენებული ინგრედიენტები გენმოდიფიცირებული არ არის. ეს ეტიკეტი მომხმარებელს არწმუნებს, რომ პროდუქტი მიღებულია ტრადიციული გამრავლების მეთოდებიდან და არ შეიცავს გენეტიკურად ინჟინერიულ კომპონენტებს. ეტიკეტირების მოთხოვნები შეგიძლიათ იხილოთ საქართველოს N301 დადგენილებაში.

გმო-ებთან დაკავშირებული რისკები:

გმო-ებთან დაკავშირებული პოტენციური რისკები მიმდინარე სამეცნიერო კვლევებისა და დებატების საგანია. ზოგიერთი რისკი მოიცავს:

• ალერგიულ რეაქციებს: გენეტიკურმა მოდიფიკაციებმა შეიძლება შემოიტანოს ახალი ცილები საკვებში, რამაც შეიძლება გამოიწვიოს ალერგია მგრძნობიარე პირებში.
• გარემოზე ზემოქმედება: გმო-ებს შეიძლება გაუთვალისწინებელი შედეგები მოჰყვეს ეკოსისტემებზე, როგორიცაა გენმოდიფიცირებული თვისებების გავრცელება ველური მცენარეების პოპულაციებში.
• ანტიბიოტიკებისადმი რეზისტენტობა: ზოგიერთი გმო შექმნილია ანტიბიოტიკებისადმი რეზისტენტობის გენებით, რაც იწვევს რისკს ამ გენების ბაქტერიებზე გადატანის შესახებ და ხელს უწყობს ანტიბიოტიკებისადმი რეზისტენტობის პრობლემას.
• უცნობი გრძელვადიანი ეფექტები:გმო ტექნოლოგიის შედარებით ბოლოდროინდელი მიღების გათვალისწინებით, არსებობს გრძელვადიანი კვლევების ნაკლებობა გმო-ს მოხმარების პოტენციურ ჯანმრთელობაზე.

ადამიანის ჯანმრთელობა და გვერდითი მოვლენები:
კონსენსუსი დიდ სამეცნიერო ორგანიზაციებს შორის, მათ შორის ჯანდაცვის მსოფლიო ორგანიზაციასა (WHO) არის ის, რომ ამჟამად ხელმისაწვდომი გმო-ები უსაფრთხოა მოხმარებისთვის. ამასთან, აუცილებელია მონიტორინგის გაგრძელება და დამოუკიდებელი კვლევების ჩატარება მათი გრძელვადიანი უსაფრთხოების უზრუნველსაყოფად.

წარმოებაში გმო-ების პრევენცია:

პროდუქტებში გმო-ების არსებობის თავიდან ასაცილებლად, შეიძლება განხორციელდეს რამდენიმე ღონისძიება:

• არა-გმო ინგრედიენტების მოძიება: კომპანიებს შეუძლიათ ინგრედიენტების შესყიდვა გადამოწმებული არა-გმო მომწოდებლებისგან და შექმნან მიწოდების ჯაჭვის მკაფიო პროტოკოლები დაბინძურების თავიდან ასაცილებლად.
• ტესტირება და სერტიფიცირება: რეგულარული ტესტირება შეიძლება ჩატარდეს გმო-ების არარსებობის შესამოწმებლად როგორც ნედლეულში, ასევე მზა პროდუქტებში. მესამე მხარის სერტიფიკატები.

საერთაშორისო სტანდარტები და რეგულაციები:

საერთაშორისო სტანდარტები მნიშვნელოვან როლს ასრულებენ სურსათის უვნებლობის უზრუნველყოფასა და გმო-ს რეგულირების სახელმძღვანელო მითითებების უზრუნველყოფაში. კოდექს ალიმენტარიუსის კომისია, რომელიც დაარსდა სურსათისა და სოფლის მეურნეობის ორგანიზაციისა (FAO) და ჯანდაცვის მსოფლიო ორგანიზაციის (WHO) მიერ, ადგენს სურსათის უვნებლობის საერთაშორისო სტანდარტებს და ხელს უწყობს სამართლიან პრაქტიკას სურსათის ვაჭრობაში. კოდექსში ასევე მოცემულია სახელმძღვანელო მითითებები გმო-ების ეტიკეტირებისა და მომხმარებლებისთვის ზუსტი ინფორმაციის უზრუნველსაყოფად.

საქართველოში გმო-ს რეგულაციების ნახვა შესაძლებელია საქართველოს სურსათის ეროვნული სააგენტოს (NFA) მეშვეობით. სეს-ი ზედამხედველობს გმო-ს რეგულაციების შესრულებას და უზრუნველყოფს საერთაშორისო სტანდარტების დაცვას. საქართველოსთვის სპეციფიკური გმო-ს რეგულაციების შესახებ დეტალური ინფორმაციის მიღება შესაძლებელია NFA-ს ოფიციალურ ვებ-გვერდზე.